NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
129 - (437) حدثنا
يحيى بن يحيى.
قال: قرأت على
مالك عن سمي،
مولى أبي بكر،
عن أبي صالح
السمان، عن
أبي هريرة؛ أن
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم قال: "لو
يعلم الناس ما
في النداء
والصف الأول،
ثم لم يجدوا
إلا أن
يستهموا عليه
لاستهموا. ولو
يعلمون ما في
التهجير،
لاستبقوا
إليه. ولو
يعلمون ما في
العتمة
والصبح، لأتوهما
ولو حبوا".
{129}
Bize Yahya b. Yahya
rivayet etti. Dediki: Malik'e, Ebu Bekir'in azatlısı Sümey'den dinlediğim, onun
da Ebu Salih es-Semmân'dan, onun da Ebu Hureyre'den naklettiği şu hadîsi
okudum: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) :
«İnsanlar ezan İle ilk
safda neler olduğunu bilseler de bunlara nâîl olmak için kur'a çekmekten başka
çare bulamasalar mutlaka kur'a çekerlerdi. Namaza erken gitmekte neler olduğunu
bilseler, bu hususta mutlaka yârış ederler. Yatsı ile sabah namazlarında neler
olduğunu bilseler onlara emekliyerek dahî olsa giderlerdi.» buyurmuşlardır.
İzah:
Bu hadîsi Buhârî biraz
lâfız farkiyle «Kitâbul-Ezân» da tahrîc etmiştir. Hadîsden murâd şudur;
«İnsanlar ezanın faziletini ve ecrinin büyüklüğünü bilseler de bu ecrü mükâfata
vaktin darlığından yahut mescidde yalnız bir müezzin ezan okuduğu için ikinci
bir ezan okumaya imkân bulamasalar onun için kurrâ çekerler ve bu ecrü mükâfata
nail olmaya çalışırlar; Namazın ilk safında olan sevap ve faziletin miktarını
bilseler, ona nail olmak için hep birden koşarlar; mescit kendilerine dar
gelince o fazilete nail olmak için aralarında kurrâ çekerlerdi. Camiye erken
gitmekde ne derece sevap olduğunu bilseler, erken gitmek için birbirleriyle
yarış ederler; yatsı ile sabah namazlarında ne derece sevap olduğunu bilseler,
yürüyemiyecek derecede hasta veya sakat bile olsalar sürünerek gitmeye
çalışırlardı.»
Netekim Kadisiye
harbinde bir cemâat ezan hakkında münâkaşa etmişler. Hz. Sa'dü'bnü Ebî Vakkas
(R.A.) aralarında kurrâ çektirmiştir. Bâzıları buradaki ezandan murâd; Cum'â
ezânıdır, demişlerse de doğrusu her namaz için okunan ezandır.
Ulemâ ilk safdan
muradın ne olduğu hususunda ihtilâf etmişlerdir. Bâzıları: «Bundan murâd mutlak
surette imamın arkasındaki safdır.» demiş; bir takımları saf değil, mescide
erken gitmek olduğunu söylemişlerdir. Onlara göre mescide erken giden kimse,
namazını son safda bile kılsa ilk safda kılmış sayılır. îlk safdan murâd; Boş
yer kalmamak şartiyle en evvel doldurulan safdır, diyenler de vardır. Fakat
bunların içersinde sahih olan kavil birincisidir. İkinci ve üçüncü kaviller
hatâdır. Çünkü Arapçada «Evvel» kelimesi kendisinden önce başkası bulunmayan
şeyin ismidir. Saflar içinde kendinden önce saf bulunmayan yegâne saf, imamın
arkasındakidir.